‘Στέκεται, δκιαλοΐζεται, πώς να την σιαιρετήσει’; *
Όλοι οι γονείς γνωρίζουν ότι το όνομα που θα δώσουν στο παιδί τους μπορεί να επηρεάσει τη μετέπειτα ζωή του, θέτοντας σε κίνηση μια σειρά παραγόντων που σχετίζονται με το κοινωνικό, πολιτισμικό και εν δυνάμει, πολιτικό περιβάλλον στο οποίο το παιδί μεγαλώνει. Ένα «κακό» όνομα, ή ένα που δεν είναι «κατάλληλο», λαμβάνοντας υπόψη τα προαναφερθέντα, μπορεί να φέρει καταστροφικές συνέπειες.
Έπειτα, βάσει του ονόματος κάποιου, οι άλλοι άνθρωποι έρχονται και σχηματίζουν διάφορες εντυπώσεις για το άτομό του. Αυτό συμβαίνει απλά ως κοινωνικό αντανακλαστικό: ακούμε ή διαβάζουμε το όνομα κάποιου και αμέσως προσπαθούμε να διαπιστώσουμε την καταγωγή του.
Στην Κύπρο μας ενσωματώνονται διάφορες εθνοτικές ομάδες: Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι, Μαρωνίτες, Λατίνοι και Αρμένιοι, μεταξύ άλλων. Ως φυσικό επακόλουθο, πολλοί από ‘μας έχουμε μάθει να διακρίνουμε μια εθνικότητα, ή κοινωνικο-πολιτισμική ταυτότητα, ανάλογα με το όνομα του καθενός. Παραδείγματος χάριν, οι Αρμένιοι φέρουν τη χαρακτηριστική κατάληξη «–ιάν» στα επίθετά τους.
Πρόσφατα, έχοντας διαβάσει ένα πολύ ενδιαφέρον κείμενο από το βιβλίο «Echoes from the Dead Zone: Across the Cyprus Divide»,* του Γιάννη Παπαδάκη, ξεκίνησα να σκέφτομαι και το δικό μου όνομα και περαιτέρω, το πώς στο παρελθόν και τώρα ακόμη, έχει επηρεάζει τη δική μου ταυτότητα. Στο βιβλίο του ο Παπαδάκης μιλάει για τους λιγοστούς Τουρκοκύπριους που είχε γνωρίσει στο νότιο τμήμα του νησιού, εξετάζοντας το ότι κάποιοι Τουρκοκύπριοι είχαν «επιλέξει τα ονόματα των παιδιών τους με τέτοιο τρόπο, ούτως ώστε (τα παιδιά τους) να είναι αόρατα».
Το δικό μου όνομα, Ναïλέ Νάταλι Χαμί (Naile Natalie Hami) έχει την δίκη του ιστορία, την οποία θα αναφέρω αργότερα.
Κατά το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μου ήμουν γνωστή ως Νάταλι Χαμί, γεγονός που για ‘μένα σήμαινε ότι μπορούσα να αποφύγω ερωτήσεις σχετικά με την εθνοτική μου καταγωγή. Ουσιαστικά το όνομά μου, μου επέτρεπε ως Τουρκοκύπρια στο νότιο τμήμα του νησιού, να περνώ απαρατήρητη.
Όταν όμως ξεκίνησα να έρχομαι αντιμέτωπη με την ταυτότητά μου, άρχισα να σκέφτομαι τι είδους διαφορετικές εντυπώσεις μπορούν να δώσουν αυτά τα δύο ονόματα. Το «Ναïλέ Χαμί» (Naile Hami) μπορεί να φέρει στο μυαλό εικόνες μιας γυναίκας της Μέσης Ανατολής, ενώ το «Νάταλι Χαμί» (Natalie Hami) μπορεί να φέρει στο μυαλό ακριβώς την αντίθετη εικόνα. Το ένα όνομα συγκεκριμένα μπορεί να μας κατευθύνει προς την Ανατολή, ενώ το άλλο προς τη Δύση. Η Νάταλι Χαμί μπορεί να περάσει απαρατήρητη σε κάποιες ευρωπαϊκές κοινωνίες τουλάχιστον, αλλά η Ναïλέ Χαμί θα περάσει από μια πιο προσεκτική εξέταση, τουλάχιστον στην Κύπρο.
Επιστρέφοντας στον Παπαδάκη, τα δικά μου ονόματα δεν προέρχονται από την επιθυμία κάποιου να με κρύψει, ή να με καταστήσει αόρατη, αλλά κατά κάποιο τρόπο έχουν εξυπηρετήσει αυτόν το σκοπό. Ήταν απλά ένας τρόπος για να έρθουν κοντά δύο πολύ διαφορετικές κουλτούρες: από τη μία πλευρά αυτήν της Ιρλανδής μητέρας μου που ήθελε ένα σύγχρονο όνομα για την κόρη της και από την άλλη, της οικογένειας του πατέρα μου που με ήθελαν να πάρω το όνομα της προγιαγιάς μου.
Το όνομα μου, όπως και εγώ, αποτελεί προϊόν ενός μικτού γάμου δηλαδή, ένας συμβιβασμός και συνάμα μία απεικόνιση των πολλών διαφορετικών όψεων του ποια είμαι – εγώ και όλοι μας.
Σημείωμα
*Ροδαφνούσα, παραδοσιακό.
*Echoes from the Dead Zone: Across the Cyprus Divide by Yiannis Papadakis. Published in 2005 by I.B. Tauris & Co. Ltd